Macht

Essay over Kyabajo – Jija Sohn

© Bas de Bouwer

Een vrouw in een tenger lijf op hoge, echt hele hoge doorzichtige hakken, draagt een zware jerrycan. Ze loopt er beheerst mee naar een tafel vol lege, op elkaar gestapelde, cocktailglazen. Ik vrees dat haar benen het begeven, dat haar benen zo breekbaar zijn als de op elkaar gestapelde cocktailglazen. Ze oogt fragiel, deze Kyabajo, maar ze lijkt zichzelf onder controle te hebben. Elke spier lijkt ze onder controle te hebben. Ze giet beheerst de inhoud van de jerrycan in de cocktailglazen. De cocktailglazen kunnen de stroom drank aan. Ze vallen niet. Ze breken niet. Er volgen nog twee grotere jerrycans vol drank die noch haar, noch de stapel cocktailglazen doen breken. Haar nagels geven roze licht.

De vrouw, de Kyabajo, klimt een verhoogd plateau op. Het plateau lijkt een stukje natuur. De Kyabajo gaat op een zwevende stoel zitten die ze eerst zelf in elkaar zet. Ze knippert met haar ogen. Ze oogt sexy. Ze zet een kinderlijke stem op. Ze zingt goddelijk. Ze haalt alles uit de kast om te verleiden. Als ze haar handen langzaam op haar lichaam legt, zo heel sensueel en schaamteloos, denk ik even ‘Nee, Kyabajo, nee, houd je benen bij elkaar, dit hoef je niet te doen’. Op dat moment beweegt ze haar benen uit elkaar en legt ze haar handen op haar onderbroek. Het bordje nooduitgang blijft mijn aandacht trekken. Er is een nooduitgang.

Jaren geleden heb ik samen met een vriendin een seksshow bezocht in Bangkok. Zij wilde zich verdiepen in vrouwenonderdrukking. Ik praatte mijn bezoek goed door te denken dat het goed zou zijn voor mijn ontwikkeling om ook de obscene kanten van het leven en de mens te zien. Uiteindelijk was het pure entertainment voor de rijke heren die vermaakt wilden worden met aandacht. En voor de nieuwsgierige toeristen, zoals wij. Ik voelde me vies en leeg.

De Kyabajo wil van haar plateau af. Ze beweegt zich omlaag. Ze roept hulp van een man. Van een sterke man. Om haar te helpen. Ze heeft geen hulp nodig. Zij is overduidelijk een sterke vrouw. Een man uit de zaal komt haar helpen.

Iemand vertelde mij ooit dat je mannen de held moet laten zijn. Volgens haar kon je als vrouw veel voor elkaar krijgen als je deed alsof je zonder hen, die mannen, hulpeloos was. Zo heeft zij mannen dingen laten repareren die ze gemakkelijk zelf kon repareren. En zo heeft ze ’s nachts mannen een half uur door de kou laten fietsen om spinnen weg te laten halen waar ze niet bang voor was.

Op de catwalk van de seksshow in Bangkok verscheen telkens een andere vrouw die verveeld een kunstje uitvoerde. Pingpongbal erin, pingpongbal eruit. De mannen bleven geld neergooien, drankjes betalen en kijken. De vrouwen van de seksshow toonden mij een grote onaantrekkelijke leegte. Door alles zo onbeschaamd open en bloot te gooien, was er niks meer te zien. De vrouwen werden onzichtbaar en onaanraakbaar. Hun obscene kunstjes als schild. Ik begreep na deze ervaring nog minder van de kijkende mannen.

De Kyabajo balanceert een grote tak in haar nek. De tak lijkt veel te zwaar en veel te groot voor haar lichaam. Ze beweegt zich beheerst door de ruimte. In een krachtige beweging slaat ze met de tak de cocktailglazen vol drank van tafel. De glazen blijken van plastic. Ze breken niet. De Kyabajo trekt haar veel te grote T-shirt uit. Ze is naakt. Van top tot teen naakt. Ze is niet breekbaar. Nog steeds niet. Ze breekt uit haar rol als lieve, kinderlijke en fragiele jonge vrouw. Ze wordt een lichaam. Een lijf. Een dier. Een beest. Ze slaat op haar buik. Haar buik kleurt rood van het harde slaan. Ze blijft slaan. Ze blijft slaan. Ze blijft staan.

Essay van Saskia de Haas na het zien van de voorstelling Kyabajo van Jija Sohn op Theaterfestival Boulevard 2018. Saskia de Haas was eerder 1 van de deelnemers van Schrijfcursus Dans & Durf, een project voor creatieve schrijvers die nieuwe woorden durven zoeken voor dans, door Domein voor Kunstkritiek & DansBrabant (sept. 2017 – jan. 2018).

Kyabajo is een productie van Dansmakers Amsterdam, coproductie Podium Bloos, Theaterfestival Boulevard en DansBrabant via PLAN Talentontwikkeling Brabant.